Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng một lần nữa xác định rõ phương thức lãnh đạo của Đảng ta bằng nêu gương và đặt ra yêu cầu rất cao về trách nhiệm nêu gương của cán bộ đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo và người đứng đầu các cấp, chức vụ càng cao, càng phải gương mẫu. Đồng thời, chú trọng công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng, kết hợp với phát huy vai trò giám sát của Nhân dân, Mặt trận, báo chí trong việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên.
Thời gian qua, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của đất nước ta có được như ngày nay không chỉ là do sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta, sự hy sinh quên mình và những tấm gương mẫu mực, trong sáng về tinh thần tận trung với nước, với Đảng, tận hiếu với dân của lớp lớp thế hệ cán bộ, đảng viên; mà còn do “thực hiện đồng bộ với các quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”. Vì vậy, đa số cán bộ, đảng viên lãnh đạo chủ chốt ở các cấp, các ngành và địa phương đã nêu gương về đổi mới tư duy, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, không ngại khó khăn, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt các nhiệm vụ do tổ chức phân công, được quần chúng yêu mến, tín nhiệm. Cùng với đó là nhiều tấm gương điển hình, tiên tiến được nhân rộng, lan toả trong đời sống xã hội, đồng thời xử lý kịp thời, nghiêm minh, khách quan những cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và xã hội, có tác dụng cảnh báo, răn đe, phòng ngừa chung.
Tuy nhiên, Đảng ta cũng thẳng thắn chỉ rõ: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức chưa gương mẫu”; chưa tự giác nêu gương, chưa thể hiện vai trò tiên phong, gương mẫu trước quần chúng nhân dân; có cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp chưa xác định rõ trách nhiệm và chưa thật sự gương mẫu trong rèn luyện, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống, tác phong với những biểu hiện như nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, có cán bộ còn trục lợi, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; có cán bộ lãnh đạo cấp cao, cả đương chức và đã nghỉ hưu vi phạm nghiêm trọng kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Điều đó đã gây ra dư luận xấu trong xã hội, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của Đảng, làm giảm sút lòng tin của Nhân dân, tổn hại đến mối quan hệ giữa Đảng với Nhân dân, giảm sức chiến đấu và vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.
Do đó, trong thời gian tới, để nêu gương trở thành nếp nghĩ, nếp làm hằng ngày, ngoài quy định của Đảng về nêu gương, về những điều đảng viên không được làm thì bản thân mỗi cán bộ, đảng viên phải biết tự rèn luyện, trau dồi đạo đức phẩm chất của người cộng sản, chống chủ nghĩa cá nhân, không cậy quyền ỷ thế, tham lam, tham nhũng, tiêu cực. Đảng viên nêu gương là phải tự giác. Tự giác học tập. Tự giác thực hành. Rèn tính tự giác thông qua quá trình phấn đấu hoàn thành chức trách nhiệm vụ được giao một cách tốt nhất, vô tư nhất. Phải xác định việc tự giác nêu gương sáng của mình là để gia đình, người thân và quần chúng noi theo.
Giải pháp phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp về việc “tự giác nêu gương” của cán bộ, đảng viên. Các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc các văn bản chỉ đạo của Đảng về nêu gương. Trên cơ sở quy định của Đảng, cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền các cấp cần quán triệt, cụ thể hóa, xây dựng thành những quy định cụ thể về “tự giác nêu gương” phù hợp với chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên.
Hai là, nêu gương để tạo sự lan tỏa, thúc đẩy các phong trào hành động cách mạng. Tự giác nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu chính là để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu của Đảng, tạo sự lan tỏa, thúc đẩy phong trào cách mạng tiến lên. Cán bộ, đảng viên “chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”. Vì thế, hơn ai hết, cán bộ, đảng viên phải đi trước, lo trước Nhân dân và vui sau Nhân dân để dẫn dắt quần chúng, tạo ra phong trào cách mạng rộng lớn. Trong cuộc sống hàng ngày, cán bộ, đảng viên phải tự giác nêu gương toàn diện, không chỉ về tư tưởng chính trị mà còn về đạo đức, lối sống; không chỉ trong lời nói mà trong cả việc làm trên mọi lĩnh vực, trong mọi hoàn cảnh, cả trong tổ chức, xã hội và ở gia đình một cách tự giác.
Ba là, cán bộ, đảng viên “tự giác nêu gương”trong học tập lý luận chính trị. Để cán bộ, đảng viên “tự giác nêu gương”, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần phải tích cực tổ chức tuyên truyền học tập lý luận chính trị, có như vậy mới nâng cao được chất lượng giáo dục, rèn luyện đạo đức cho cán bộ, đảng viên. Đồng thời, thường xuyên bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên các cấp; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá; lấy kết quả học tập lý luận chính trị là một trong những tiêu chí đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên hàng năm, qua đó góp phần nâng cao tinh thần “tự giác nêu gương” trong học tập lý luận cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Triển khai thực hiện có hiệu quả Kết luận số 01-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; chuyên đề toàn khóa về "học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc"; chuyên đề năm 2022 về “xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, có đạo đức cách mạng trong sáng, bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ năng lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện nay”. Trên cơ sở đó, mỗi cán bộ, đảng viên cần cụ thể hóa việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng những việc làm cụ thể hàng ngày, gắn với nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, địa phương mình; từ đó sẽ nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, trách nhiệm của mình trong hệ thống chính trị, tự giác nêu gương về mọi mặt, tạo sự lan tỏa trong xã hội.
Năm là, tiếp tục đấu tranh phản bác những quan điểm, luận điệu sai trái của các thế lực thù địch. Cán bộ, đảng viên phải “tự giác nêu gương” trong đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, thù địch một cách gương mẫu nhất. Phải kết hợp đẩy mạnh đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, phản bác những quan điểm sai trái, xuyên tạc, thù địch với chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Do đó, các cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền các cấp cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên. Mặt khác, cán bộ, đảng viên phải nâng cao ý thức cảnh giác, không nghe, không tin, không làm theo các thông tin xấu độc; tuân thủ quy tắc ứng xử trên không gian mạng. Tích cực, chủ động đấu tranh trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, chủ động định hướng dư luận xã hội. Bên cạnh đó, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải thường xuyên cung cấp thông tin chính thống, cung cấp luận cứ khoa học, chứng cứ thực tiễn để cán bộ, đảng viên có cơ sở đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Sáu là, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Cán bộ, đảng viên phải “tự giác nêu gương” trong chấp hành đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, chế độ công tác, thực hiện dân chủ, giữ gìn đoàn kết nội bộ; việc thực hành tiết kiệm, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống. Phát huy vai trò người đứng đầu về giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, vai trò, trách nhiệm nêu gương.